Książka “Cenzura pruska w Wielkopolsce w czasach zaborów” autorstwa prof. Grzegorza Kucharczyka poświęcona jest analizie systemu cenzury wprowadzonego przez władze pruskie na terenie Wielkopolski w okresie zaborów.
Autor omawia w niej różne aspekty działalności cenzury pruskiej, takie jak: jej organizację, metody pracy, a także wpływ na życie kulturalne, polityczne i społeczne regionu. Kucharczyk opisuje również różne przypadki cenzury, w tym zakazy wydawnicze i konfiskaty publikacji, a także sankcje wobec autorów i wydawców naruszających prawa cenzury.
Książka ta jest ważnym źródłem informacji dla osób interesujących się historią Wielkopolski oraz historią cenzury i wolności słowa w ogóle.
Prof. Grzegorz Kucharczyk – historyk, autor kilkudziesięciu monografii naukowych poświęconych historii Prus i Niemiec w XIX i XX wieku, dziejom stosunków polsko-niemieckich oraz historii myśli politycznej, m.in. „Christianitas – między Niemcami i Rosją”, „Prusy, Rzesza i Mitteleuropa. Wokół niemieckiego tła Aktu 5 listopada 1916”, „Katedra i uniwersytet. O kryzysie i nadziei chrześcijańskiej cywilizacji”. Pracownik Instytutu Historii PAN oraz prorektor Akademii im. Jakuba z Paradyża w Gorzowie Wielkopolskim. Członek Rady Instytutu Zachodniego w Poznaniu. W 2021 odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski.
Spis treści
Wstęp – 11
Rozdział pierwszy
Pruska cenzura w Wielkopolsce: uwarunkowania i bariery – 21
1.1. Bariery stojące przed cenzurą: między “męczarnią cenzury” a “miękko pielęgnowaną surowością”” pruskich sądów – 56
1.2. Gra polskich autorów, wydawców i posłów z pruską cenzurą – 105
Rozdział drugi
Cenzura i dyplomacja – aspekt międzynarodowy w pruskiej polityce cenzuralnej – 119
2.1. Kontekst międzynarodowy w pruskim prawie cenzuralnym – 120
2.2. W kręgu Świętego Przymierza – 131
2.3. Cenzura pruska w okresie zmian uwarunkowań polityki zagranicznej po 1848 roku – 169
Rozdział trzeci
Cenzura pruska wobec polskich aspiracji niepodległościowych i polskiej krytyki pruskiej polityki germanizacyjnej – 201
3.1. Cenzura pruska wobec polskich powstań narodowych – 210
3.2. Przeciwko literaturze z kręgu Polenbegeisterung – 221
3.3. Pruska cenzura wobec powstańczej tematyki z lat 1846-1848 – .231
3.4. Wobec spisków przed wybuchem powstania styczniowego – 236
3.5. Cenzura pruska wobec publikacji o powstaniu styczniowym – .240
3.6. Cenzura pruska wobec polskiej krytyki germanizacji – 245
3.7. Cenzura pruska wobec „antyrządowej” propagandy w innych “peryferyjnych prowincjach” Rzeszy Niemieckiej – 274
Rozdział czwarty
“Zwyczajowy, bombastyczny, polski patriotyzm pisarski”. Cenzura pruska wobec sfery symboli i polskich mitów narodowych – 295
4.1. Cenzura pruska wobec polskiej literatury romantycznej – 297
4.2. Cenzura pruska wobec historii (zwłaszcza historii stosunków polsko-niemieckich) – 307
4.3. Cenzura pruska w walce z pojęciem “Polak-katolik”. Cenzura wobec pieśni i hymnów narodowych – 343
Rozdział piąty
Cenzura pruska wobec kwestii wyznaniowych – 367
5.1. Kult maryjny i kult świętych – problem cenzuralny – 389
5.2. Cenzura pruska w czasach konfliktów Państwo – Kościół – 409
Podczas konfliktu o małżeństwa mieszane – 410
5.3. Cenzura pruska podczas Kulturkampfu – 439
Ekskurs: o cenzurze kościelnej w Wielkopolsce w XIX wieku – 466
Rozdział szósty
“Zaraźliwa moc” – cenzura pruska wobec publikacji antyjudaistycznych i antysemickich – 473
6.1. Lata 1815-1848. Cenzura pruska wobec oskarżeń antyjudaistycznych i początków nowoczesnego antysemityzmu – 476
Ekskurs: cenzura kościelna wobec antyżydowskich publikacji – 504
6.2. Cenzura pruska wobec publikacji antysemickich po 1848 roku – 506
6.3. Cenzura wobec w pełni ukształtowanego antysemityzmu – czyli o “hrabim Młócce” i nie tylko – 518
Zakończenie – 547
Tabele – 553
Bibliografia – 557
Indeks ważniejszych postaci – 563
Zensur in Großpolen 1815-1914 Zusammenfassung – 569
