Zbiór studiów Wojciecha Iwańczaka poświęcony jest świadkom historii. Pojęcie to ma według autora dwojakie znaczenie i znajduje odbicie w układzie książki. Część pierwsza analizuje różne średniowieczne źródła i próbuje ukazać specyfikę widzenia zjawisk przez ówczesnych autorów. Materiału dla dociekań dostarczyli tacy pisarze jak Jan Długosz, Eneasz Sylwiusz Piccolomini, kroniki czeskie czasów Luksemburgów ze znakomitą Kroniką Zbrasławską na czele, a także pierwsza narodowa rymowana kronika czeska tzw. Dalimila. W osobnym szkicu autor próbuje zakreślić granice wolności twórczej pisarzy w średniowieczu.
W części drugiej tomu zebrano studia nad historiografią mediewistyczną XIX i XX w., od czeskiego ojca narodu Franciszka Palackiego poczynając, poprzez twórczość Josefa Macka, Franciszka Grausa, a na zmarłych niedawno Stanisławie Russockim, Stanisławie Bylinie i Jerzym Kłoczowskim kończąc. To są ci świadkowie historii w drugim znaczeniu, Wojciech Iwańczak stara się ukazać widzenie świata średniowiecza poprzez życie i badania wybitnych uczonych ostatnich dwóch stuleci.