TOP10:
Jarosław Iwaszkiewicz ur. 1894 w Kalniku pod Kijowem, zm. 1980 w Warszawie; poeta, prozaik, dramatopisarz, eseista, krytyk, tłumacz, redaktor naczelny „Twórczości”. W 1912 zdał egzamin maturalny w Kijowie, tam studiował prawo i uczęszczał do konserwatorium.
Przyjaźń z K. Szymanowskim i współpraca z kijowskim teatrem „Studya”, prowadzonym przez S. Wysocką, zaważyły na późniejszej twórczości. Wiosną 1918 roku Iwaszkiewicz wstąpił do III Korpusu Polskiego, jesienią przeniósł się do Warszawy. Był współzałożycielem grupy poetyckiej Skamander. W 1919 i 1920 współpracował z ekspresjonistycznym dwutygodnikiem „Zdrój”. Latem 1920 ponownie wstąpił do wojska, do 1923 pracował w redakcji „Kuriera Polskiego”. W 1922 ożenił się z A. Lipop. W swoim życiu Iwaszkiewicz zajął się również sprawami politycznymi. Pełnił funkcję sekretarza marszałka Sejmu, pracował w wydziale prasowym MSZ oraz był sekretarzem poselstwa polskiego w Kopenhadze oraz w Brukseli. Towarzyszące obowiązkom dyplomatycznym liczne podróże odegrały wielką rolę w jego twórczości. W czasie wojny Iwaszkiewicz był współorganizatorem tajnego życia kulturalnego. W 1945-46 redagował poznańskie „Życie Literackie”, a w 1947-48 „Nowiny Literackie”.
Iwaszkiewicz zadebiutował tomem poetyckim Oktostychy (1919), prezentującym wyrafinowany estetyzm, który w tomie Dionizje (1922) przechodzi w poetykę ekspresjonistyczną. Poeta, silnie związany ze sztuką i filozofią europejskiego modernizmu i z rosyjskim symbolizmem, całą swą twórczością wyraża rozdarcie oraz poszukiwanie harmonii między sztuką a życiem. Jako człowiek pogranicza kultur – rosyjskiej, ukraińskiej i polskiej – fascynuje się przenikaniem pierwiastków Wschodu i Zachodu. Od lat trzydziestych dominuje w jego poezji postawa klasycyzująca, której cechą charakterystyczną jest refleksja nad kryzysowym stanem europejskiej kultury (Powrót do Europy -1931, Lato 1932-1933, Inne życie – 1938). Klasycyzm pojawia się także w poezji powojennej I. (Odyolimpijskie – 1948). Rychło go jednak zdominuje w Warkoczu jesieni (1954), w Ciemnych ścieżkach (1957), a przede wszystkim w przełomowym tomie Jutro żniwa (1963) poetyka prywatności, autobiograficznego wyznania, kolokwialnego stylu, czemu towarzyszy pogłębiający się w tomach Krągły rok (1967), Xenie i elegie (1970) problem godzenia, dzięki sztuce, przeciwieństw życia i śmierci, przemijania i trwania.
Śpiewnik włoski, Mapa pogody i Muzyka wieczorem są tomami, w których autor autoironicznie nawiązuje do wcześniejszej twórczości i w sposób artystycznie doskonały żegna się z życiem i godzi się ze śmiercią. Modernistyczne tematy, estetyzm i orientalizm charakteryzują wczesną prozę Iwaszkiewicza: Zenobia Palmura (1920), Ucieczka do Bagdadu (1923), Hilary, syn buchaltera (1923). Powieści Księżyc wschodzi (1925), Zmowa mężczyzn (1930) przezwyciężają modernistyczny estetyzm na rzecz poszukiwania sensu życia także poza sztuką. Problem kryzysu sztuki podejmuje powieść Pasje błędomierskie (1938). Największym osiągnięciem prozatorskim I. są jego przed- i powojenne zbiory opowiadań, m.in. Panny z Wilka (1933), Młyn nad Utratą (1936), Nowa miłość i inne opowiadania (1946), Stara cegielnia. Młyn nad Lutynią (1946), Nowele włoskie (1947), O psach, kotach i diabłach (1968), Opowiadania muzyczne (1971), Ogrody (1974). Autor jest również twórcą nowoczesnej prozy historycznej. Powieść o średniowieczu Czerwone tarcze, weryfikująca podręcznikowe i literackie stereotypy pisania o historii. Napisane w czasie wojny opowiadania: Bitwa na równinie Sedgemoor i Matka Joanna od Aniołów (akcja toczy się w XVII w.), o powstaniu styczniowym: Noc czerwcowa, Zarudzie, Heydenreich (1976), przynoszą refleksję historiozoficzną dotyczącą stosunku jednostki i dziejów. Problem ten w odniesieniu do roli polskiej inteligencji zajmuje pisarza w powieści Sława i chwała. Dramaty I. m.in. Lato w Nohant (1936), Maskarada (1938), Wesele pana Balzaka (1959), skupiające się na dylematach psychomoralnych artysty i jego konfliktach ze światem. Podróże, które stanowiły stały element biografii i twórczości (Pejzaże sentymentalne - 1926, Książka o Sycylii - 1956, Podróże do Polski – 1977, Podróże do Włoch - 1977).